Przedmiotem prawa autorskiego jest utwór rozumiany jako - " każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia". Art. 4 prawa autorskiego stanowi, że nie stanowią przedmiotu prawa autorskiego i nie są utworami, następujące dzieła:

• akty normatywne lub ich urzędowe projekty,
• urzędowe dokumenty,
• materiały, znaki, symbole,
• opublikowane opisy patentowe lub ochronne,
• proste informacje prasowe,

W szczególności, ostatnia kategoria jest na tyle nieprecyzyjnie określona, że wywołuje nieporozumienia lub nadużycia skutkujące procesami sądowymi.

Na wstępie, warto odróżnić autorskie prawo majątkowe od autorskiego prawa osobistego.

Autorskie prawo osobiste wyraża szczególną relację pomiędzy twórcą i dziełem. Twórca nie może się go zrzec ani sprzedać i nie można tego od niego wymagać. Prawo to nie jest ograniczone ani czasem, ani terytorialnie i powstaje z chwilą ustalenia dzieła (nawet gdy nie jest ono ukończone). Twórca ma prawo do :

• podpisu dzieła,
• zachowania integralności dzieła,
• nadzoru nad sposobem korzystania z utworu,
• rzetelnego wykorzystania utworu,
• pierwszego udostępnienia publiczności,

Twórca nie może się zrzec powyższych praw, ale może się zobowiązać do ich niewykonywania, co często ułatwia eksploatację autorskich praw majątkowych.

Dodatkowo, programiści korzystają w naszym systemie prawnym jedynie z prawa do podpisu (mają ograniczone osobiste prawa autorskie z uwagi na bardziej użytkowy niż artystyczny charakter dzieł).

Czy możliwa jest więc wycena autorskiego prawa osobistego? - zasadniczo nie. Można jednak dokonać wyceny szkody niemajątkowej (krzywdy) jakiej doznał twórca, gdy złamano przysługujące mu autorskie prawo majątkowe.

Przykład - zagadka:

Twórca wykreował nowe słowo (nie istniejące dotychczas) i oznaczył nim swoją firmę. Po kilku latach odkrył, że inna firma posługuje się tym samym słowem w swojej nazwie. Poinformował o tym fakcie podmiot, który naruszył jego autorskie prawo osobiste i dowiedział się, że podmiot ten zarejestrował na terenie Europy to słowo jako znak towarowy i domenę internetową. Nasz Twórca niestety nie zarejestrował znaku towarowego. Jak myślisz z jakim roszczeniem może wystąpić nasz Twórca i jaki może być przedmiot oraz metoda wyceny?

W odróżnieniu od autorskiego prawa osobistego, autorskie prawo majątkowe jest zbywalne i ograniczone w czasie (70 lat). Prawo to można eksploatować gospodarczo w formie licencji określającej precyzyjnie pola eksploatacji, co w praktyce oznacza przeniesienie na inną osobę prawa Twórcy do osobnego wynagrodzenia na każdym polu eksploatacji.

Istnieje wiele sposobów zarówno eksploatacji jak i naruszania autorskiego prawa majątkowego. Autorskie prawo majątkowe można, więc potraktować jak generator przyszłych pożytków i wycenić jego dzisiejszą wartość oraz wartość ewentualnego uszczerbku.

W przypadku naruszenia autorskiego prawa majątkowego mamy do czynienia z potencjalnym odszkodowaniem za wyrządzenie szkody majątkowej lub utracone korzyści. W praktyce wycena wymaga od eksperta kreatywnej i profesjonalnej postawy. Zazwyczaj w procesie wyceny stosuje się metodę dochodową lub rynkową.