Akt nieuczciwej konkurencji, nieprofesjonalne zarządzanie mieniem a często zwykły przypadek mogą doprowadzić do poważnych, bieżących lub przyszłych strat w majątku niematerialnym. Majątek ten charakteryzuje zwykle duża podatność na degradację wartości.

Jeśli weźmiemy jako przykład sferę praw autorskich to możemy łatwo określić pojęcia:

• szkody majątkowej i utraconych korzyści (naruszenie autorskich praw majątkowych), za który należy się odszkodowanie,
• szkody niemajątkowej, określanej jako krzywda (naruszenie autorskich praw osobistych), za który należy się zadośćuczynienie.

Odszkodowanie zmierza do naprawienia szkody w sposób łączny - wyrównanie zaistniałej straty na majątku oraz utraconych korzyści z uwzględnieniem stopnia w jakim sprawca szkody przyczynił się do jej zaistnienia i związku przyczynowo skutkowego pomiędzy zdarzeniem a jego pełnymi skutkami.

Wycena potencjalnych odszkodowań i sprawne dochodzenie naprawienia szkody, są tym ważniejsze, że usługi firm ubezpieczeniowych w tym obszarze daleko odbiegają od potrzeb.

Wycena wartości niematerialnych dla potrzeb procesu sądowego rządzi się specyficznymi prawami. Spór rozstrzygany przed sądem w tym obszarze prowadzą zarówno firmy jak i osoby fizyczne. Pojawia się więc Powód i Pozwany a ekspertyzę sporządza zwykle biegły sądowy według zasad właściwych dla ekonomii sądowej.

Pełniąc od 1999 roku funkcję biegłego sądowego w zakresie wyceny wartości niematerialnych, przygotowałem wiele ekspertyz, dzięki którym udało się rozstrzygnąć sprawy, które “wlokły się” od wielu lat.

Ekspertyza sądowa wymaga bardzo specyficznego podejścia ze strony eksperta. Nie mamy tu bowiem do czynienia ze sprzedającym i kupującym, jak w przypadku transakcji, co z góry przesądza stronę na rzecz której pracujemy. W przypadku ekspertyzy sądowej naszym pracodawcą jest wymiar sprawiedliwości a jego potrzeba polega na ustalenia wartości godziwej.

Z drugiej jednak strony, nawet najdalej posunięta obiektywizacja procesu wyceny nie gwarantuje wygenerowania kwoty możliwej do zaakceptowania przez obie strony sporu. Oznacza to niestety kontynuację kolejnych ekspertyz i angażowanie czasu i pieniędzy.

Na podstawie moich przemyśleń i obserwacji ludzkich zachowań w trakcie procesu sądowego sądzę, że dobra ekspertyza, to taka która ułatwia osiągnięcie stronom kompromisu w każdej sytuacji, w której tylko jest to możliwe. Zawsze pozostaje w zanadrzu werdykt sędziowski, trzeba jednak pamiętać, że istnieją drogi apelacji i spór może rozwinąć się od nowa. Ciekawy przypadek opisuje artykuł “Zachować rozsądek - wielkość wobec komercji”